Momenteel is het WK voor vrouwen volop aan de gang. Sterker nog: het toernooi begint zich in de afrondende fase. Na een spannende halve finale wist Engeland zich vandaag voor de finale te plaatsen. De ‘Lionesses’ wisten thuisland Australië te verslaan in een bomvol stadion. Maar liefst 75.784 toeschouwers zagen Engeland winnen in Sydney (NOS, NOS teletekst, 2023).
De statistieken
Op basis van de onderstaande gegevens, kan gesteld worden dat er bijna evenveel doelpunten per wedstrijd worden gescoord. Hieronder nog enkele gegevens (FIFA).
WK Voetbal mannen 2022
Aantal doelpunten: 172
Aantal wedstrijden: 64
Aantal doelpunten per wedstrijd: 2,69
Aantal toeschouwers: 3.404.252
Gemiddeld aantal toeschouwers per wedstrijd: 53.191
WK Voetbal vrouwen 2023
Aantal doelpunten (t/m halve finale): 161
Aantal wedstrijden: 62
Aantal doelpunten per wedstrijd: 2,60
Aantal toeschouwers: 1.853.029
Gemiddeld aantal toeschouwers per wedstrijd: 29.888 (volgens kaartverkoopcijfers vooraf)
Verschillen tussen deelnemende teams?
Op basis van het gemiddelde aantal doelpunten per wedstrijd, kan niet worden gesteld dat het ene toernooi mooier of spannender is dan het andere toernooi. Er werd nogal eens gedacht dat de verschillen tussen landen die deelnemen aan het toernooi bij de vrouwen groter zijn dan bij de mannen. Dat blijkt echter niet uit de uitslagen en het aantal doelpunten. De grootste overwinning werd neergezet door Nederland tegen Vietnam (0-7) en bij de mannen versloeg Spanje het nationale team van Costa Rico ook met 7-0. Een opmerking die ook redelijk vaak gemaakt werd was dat bij de vrouwen het aantal gelijke spelen vele malen groter is dan bij de mannen. Tijdens het WK van de mannen in 2022 eindigden 15 van de 64 wedstrijden in een gelijkspel. Dat komt neer op 23 procent. Bij de vrouwen eindigden 13 van de tot nu toe 62 gespeelde wedstrijden in een gelijkspel (FIFA, 2023). Dat komt neer op 21 procent. Deze opmerking is dan ook niet terecht.
Het verrassingseffect?
Men kijkt graag voetbal vanwege de doelpunten, de mooie acties, de tactiek en de spanning. Tijdens een WK komt het nationaalgevoel naar voren. Vanuit verschillende landen wordt ook anders tegen de voetbalsport aangekeken. Elk land heeft immers een andere voetbalidentiteit dat door de jaren heen is gegroeid. Teams vertonen een herkenbare stijl waarin de fans (de waarden van) hun land herkennen. Zo spelen de Brazilianen meer ‘Latin’ waarin elementen als elegantie, een frivole techniek en ruimte voor een mooie individuele geïmproviseerde actie aanwezig zijn. De Duitsers daarentegen zullen gedisciplineerd vanuit een gedegen organisatie spelen met veel fysiek uithoudingsvermogen. Deze elementen zien we ook in het reguliere leven van de Duitsers terug (Stroeken, 2002). In Nederland houdt men van technisch, verzorgd, aanvallend voetbal. Ook dat is een middel om een wedstrijd te winnen. In het verleden is vaak gebleken dat het hebben van betere spelers en een in de ogen van de kenners perfecte speelstijl niet altijd leidt tot het gewenste resultaat. Dat komt omdat er een andere factor meespeelt; namelijk kans. Elk team heeft een kans om te winnen (Stroeken, 2022; Gullit, 2016). Wie herinnert zich niet het Griekse elftal dat op het EK van 2004 vanuit het niets de Henri Delaunay-cup in de lucht mochten hijsen. Vooraf werd het Griekse team zeker niet tot de favorieten gerekend. In de ogen van de kenners hadden ze een zeer matig elftal en de poulefase overleven zou al een prestatie op zich zijn. Met verdedigend countervoetbal wisten ze zich als tweede achter thuisland Portugal te plaatsen voor de kwartfinales. Vervolgens wisten ze een kanshebber als Frankrijk uit te schakelen om uiteindelijk in de finale van Portugal te winnen, dat op dat moment als de grote favoriet mocht worden beschouwd. Iedereen achtte de Grieken kansloos. Ze zouden dan wel zoveel geluk moeten hebben, het speelschema zou gunstig moeten zijn enzovoorts. Iedereen vergat één ding, namelijk dat ze een kans hadden.
Op het WK in Qatar bij de mannen zaten Argentinië, Kroatië, Frankrijk en Marokko in de halve finale. Vooraf werden Argentinië en Frankrijk tot de kanshebbers geschaard. Dit houdt dus in dat twee van de vier halvefinalisten eigenlijk een verrassing waren. Indien de vergelijking met het WK voor de vrouwen in Australië en Nieuw-Zeeland wordt gemaakt, kan er gesteld worden dat dit net zoveel verrassing met zich meebracht. Favorieten als Amerika (achtste finale), Duitsland (poulefase), Frankrijk (kwartfinale) en Nederland (kwartfinale) sneuvelden nog voor de halve finale. Engeland (Europees kampioen in 2021), Zweden (Europees kampioen in 1984 en finalist WK in 1991), Spanje en Australië plaatsten zich voor de halve finales. Op voorhand werden Spanje en Australië tot de outsiders gerekend, maar niet tot de favorieten. Daarmee is het verrassingseffect gelijk aan deze van het WK van de mannen in 2022.
Waarom verdienen de vrouwen dan toch minder?
Op basis van de statistieken en het verrassingseffect kunnen geen noemenswaardige verschillen worden vastgesteld. Waarom verdienen vrouwen dan minder dan de mannen? De vrouwen krijgen dit WK, ongeveer 98 miljoen euro aan bonussen, terwijl de mannen op het vorige WK in Qatar 392 miljoen euro kregen uitgekeerd. Hier werd onder andere door de Australische voetbalsters kritiek op geuit (RTL Nieuws, 2023). Ze leveren eenzelfde prestatie, trainen even hard en toch krijgen ze minder geld. In die zin is het ook onlogisch.
Daar heeft het ook niets mee te maken. Het gaat niet om het verschil tussen man en vrouw. Het gaat om marktwerking. Uit de eerder genoemde cijfers bleek al dat er minder publiek naar de wedstrijden kwam kijken. Gemiddeld waren er op het WK 2023 van de vrouwen per wedstrijd bijna 30.000 kaarten verkocht, terwijl dat op het WK 2022 voor de mannen gemiddeld meer dan 53.000 waren. In Nederland is ook duidelijk te zien dat er veel minder bedrijven inspringen op het WK voor de vrouwen. Er zijn geen Wuppies van Albert Heijn, Juichpakken van de Jumbo of trommelhoeden van Heineken (Romers, 2021). Dat houdt in dat er ook minder reclame wordt gemaakt rondom de wedstrijden. Het aantal sponsoren zal dus ook minder zijn, waardoor de FIFA minder sponsorgelden voor dit WK binnenkrijgt en dus ook de prijzenpot minder geld bevat.
Succes valt af te meten uit het aantal toeschouwers (Dobson en Goddard, 2001). In dit geval zien we beduidend minder toeschouwers. De prijzen waren echter lager dan bij het mannen WK. De goedkoopste tickets voor de groepsfase van het WK in Qatar waren omgerekend ongeveer 60 euro, terwijl dit op het vrouwen WK rond € 10 lag (FIFA, 2023). Het is dus een kwestie van vraag en aanbod. Er is minder vraag naar kaarten van het WK, of vrouwenvoetbal in het algemeen, en dus zijn de prijzen lager.
Mannenwereld
Een vraag die wel kan worden gesteld is waarom er dan minder interesse is in vrouwenvoetbal. Hier is veel onderzoek naar gedaan. In de sportkantines wordt regelmatig opgemerkt dat vrouwenvoetbal minder goed is als mannenvoetbal. Dat heeft te maken hoe er naar sport gekeken wordt. Termen als stereotypering, een ‘mannenwereld’ en de media zijn hierin leidend. Vanuit het verleden werd de man als de sterkste van de twee geslachten beschouwd in de westerse samenleving. Over het algemeen waren het ook alleen de mannen die aan sport deden. Mensen meten de (sport)prestaties van een vrouw af tegen die van de man. Vrouwelijke sporters moeten nog steeds voldoen aan het mannelijke ideaalbeeld van een sporter. Dat is een vergelijking die niet gemaakt kan worden (Trolan, 2013). Heden ten dage worden de sportprestaties van vrouwen dus nog steeds vergeleken met die van mannen om er vervolgens een oordeel over te vellen. Dat zou niet mogen. Er zou objectief naar gekeken moeten worden. Vrouwenprestaties moeten met andere vrouwenprestaties moeten worden vergeleken, dus in het geval van voetbal het ene vrouwenteam met het andere vrouwenteam. Dat is schijnbaar in onze, wat wij denken ontwikkelde, cultuur nog steeds niet aan de orde.
Media
De media speelt hier ook een grote rol in. In de laatste jaren komt er steeds wat meer aandacht voor het vrouwenvoetbal. Toch is het zo dat deze wereld grotendeels door mannen wordt bestierd. Zij nemen dan ook keuzes waarin afwegingen zijn genomen met het mannelijke ideaalbeeld in het achterhoofd (Trolan, 2013; Prange en Oosterbaan, 2017). In de berichten is de inhoud neutraler geworden, maar er verschijnen nog steeds berichten waarin het vrouwenvoetbal met het mannenvoetbal wordt vergeleken. In de media verschijnen berichten waarin de nadruk wordt gelegd op het aantrekkelijke heteroseksuele voorkomen van voetbalsters. Daarmee wordt een stereotypering van het lesbische imago weggenomen, maar wordt het idee gecreëerd dat vrouwenvoetbal aantrekkelijk is omdat er ‘mooie’ vrouwen op het veld staan (Prange en Oosterbaan, 2017). Anno 2023 lijkt dit wat veranderd en lijkt de media wat meer neutraal hierin te staan. Toch is de media-aandacht voor mannensporten nog steeds vele malen groter dan voor de vrouwensporten. Opmerkelijk is wel dat bijvoorbeeld de NOS niet alle wedstrijden van het WK van vrouwen uitzendt. Dit heeft te maken met ‘andere programmering op televisie’ aldus de NOS (NOS, 2019).
Veel wedstrijden werden ’s nachts of ’s morgens gespeeld. Het was vast onmogelijk om de nachtprogrammering van de NPO met daarin eindeloze herhalingen van het late NOS-journaal, Nieuwsuur of Tekst-tv te schrappen of aan te passen en daar toch een glimp van het vrouwenvoetbal te laten zien.
M.J. Siekman - 16-08-2023
Bronnen:
FIFA (2023) FIFA World Cup Qatar 2022 in numbers, FIFA World Cup Qatar 2022™ in numbers | FIFA Publications, geraadpleegd op 16-08-2023
Gullit, R. (2016) Kijken naar voetbal. Originele analyses, verrassende observaties en anekdotes van de assistent-bondscoach. Veen Bosch & Keuning uitgevers BV, Antwerpen
Prangen, M. en Oosterbaan, M. (2017), Vrouwenvoetbal in Nederland, Spiegel en katalysator van maatschappelijke verandering. Uitgeverij Klement, Utrecht | Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, Amsterdam, 2017
Romers, T. (2021) Deze EK-acties faalden. Deze EK-acties faalden - Marketingfacts Marketingfacts, geraadpleegd op 16-08-2023
RTL Nieuws (2023) Voetbalsters Australië uiten kritiek op FIFA over prijzengeld WK. Voetbalsters Australië uiten kritiek op FIFA over prijzengeld WK | RTL Nieuws, geraadpleegd op 16-08-2023
Stroeken, K. (2002) Why 'the world'loves watching football (and 'the Americans' don't). Anthropology today, volume 18, No 3, June 2022. Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Wiley-Blackwell. John Wiley & Sons
Trolan, E.J. (2013) The Impact of the Media on Gender Inequality within Sport. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 91, 10 October 2013, Pages 215-227. Elsevier
NOS (2019) Waarom worden niet alle wedstrijden op tv uitgezonden? - Over NOS, geraadpleegd op 16-08-2023
NOS teletekst (2023) NOS Teletekst, geraadpleegd op 16-08-2023
Reactie plaatsen
Reacties